Tại sao vàng và USD không phải lúc nào cũng di chuyển ngược nhau?

Sức mạnh (hay sự suy yếu) của đồng đô la Mỹ là một trong những nhân tố quan trọng nhất điều hướng giá vàng.

Tuy nhiên, mối tương quan nghịch này không phải là luôn luôn đúng và có những lúc chúng cùng tăng hay cùng giảm. Mối tương quan thuận chiều giữa đồng đô la Mỹ và vàng đã từng xảy ra, ví dụ, từ tháng 5 tới tháng 12 năm 1993, từ tháng 5 đến tháng 11 năm 2005, và vào đầu năm 2008 và 2009.

Biểu đồ 1: Vàng (đường màu xanh) và chỉ số đồng USD (US Dollar Index) (đường màu đỏ) giai đoạn 2004-2009

Xu hướng của đồng đô la Mỹ và vàng không phải luôn luôn ở trạng thái đối ngược nhau. Và ngay cả khi hai tài sản này diễn biến trái chiều thì tỷ lệ phần trăm di chuyển  của vàng và USD cũng không tương đồng cho lắm. Chúng ta hãy cùng nhớ lại đà tăng quan trọng và ấn tượng của vàng trong giai đoạn 2008-2013, khi đồng USD cũng hồi phục trở lại vào cuối năm 2008. Ngoài ra, đỉnh của tài sản này (vàng/USD) và đáy của tài sản kia (USD/vàng) không phải lúc nào cũng tương đồng. Vàng đã tăng khi đồng USD đạt đỉnh điểm vào giữa năm 2010.

Điều này thực sự thú vị, nhưng chúng thường xảy ra trong những khoảng thời gian không kéo dài lâu. Vậy, nguyên nhân nào có thể được cho là cơ sở tạo nên sự sai lệch tạm thời đó? Capie, Mills và Wood trong bài báo của họ “Gold as a hedge against the dollar” (tạm dịch “Vàng như một hàng rào chống lại đồng đô la”) nhận định về sự “thú vị trên” có thể xuất phát từ một cú sốc cung hoặc can thiệp của ngân hàng trung ương (công cụ của chính phủ) trên thị trường. Các lý do khác (có tính hợp lý) là kỳ vọng của các nhà đầu tư nước ngoài rằng những thay đổi về tỷ giá hối đoái với đồng đô la Mỹ chỉ là tạm thời. Quan điểm này có thể khiến họ chịu đựng những biến động tỷ giá chứ không phải là thay đổi danh mục đầu tư của họ mà trong đó vàng là một phần quan trọng (suy nghĩ về chi phí giao dịch).

Tuy nhiên, xu hướng trung hạn, dài hạn cũng bị ảnh hưởng: Mối quan hệ nghịch đảo truyền thống đã bị phá vỡ trong thời gian hai năm 1978-1980. Đã phải mất một khoảng thời gian dài để các nhà phân tích nhìn nhận chi tiết hơn về những lý do đằng sau sự gián đoạn trong mối tương quan nghịch giữa vàng và đồng đô la Mỹ trong trung và dài hạn (nhưng lại không phải trong ngắn hạn).

Biểu đồ 2: Vàng (đường màu xanh) và chỉ số USD (đường màu đỏ) giai đoạn 1977-1981

Đầu tiên, những thay đổi của thị trường vàng theo hướng đi lên không phải xuất phát bởi sự suy yếu tương đối của đồng đô la Mỹ với các đồng tiền fiat khác, mà thay vào đó là sự mất giá của tiền giấy. Đây có lẽ là trường hợp của giai đoạn 1978-1980 khi nhà đầu tư lo ngại suy thoái kinh tế toàn cầu sau cuộc khủng hoảng dầu hoặc sự sụp đổ của hệ thống tiền tệ thế giới (cộng với vàng đang ở trong giai đoạn mua đầu cơ tại thời điểm đó). Cuối cùng, họ chuyển tất cả khoản tiền giấy của mình sang vàng – tài sản được coi là phản ánh sự giàu có, tiềm lực tài chính và được lịch sử lựa chọn có vai trò tương đương với tiền tệ. Rõ ràng, thời đó đồng đô la Mỹ được giao dịch ngang với các đồng tiền khác (và tất cả các đồng tiền đều mất giá), trong khi giá vàng tăng vọt từ 200 USD mỗi ounce đến 800 USD mỗi ounce. Sẽ là rất khó khăn để tìm được một lời giải thích tốt hơn về lý do tại sao vàng cần được xem xét giống như một loại tiền tệ trong giao dịch quốc tế chứ không chỉ là một loại hàng hóa đơn thuần với giá được định bằng đồng đô la Mỹ.

Lý do thứ hai, vai trò của vàng như là một loại tiền tệ toàn cầu có thể đang ngày một lớn. Vàng có thể là một chính sách bảo hiểm đối với các cú sốc tài chính hoặc thậm chí là sự sụp đổ của hệ thống tiền tệ. Tuy nhiên, đồng đô la Mỹ hiện cũng có vai trò tương tự như vậy. Đồng bạc xanh cũng được xem là đồng tiền an toàn nhất thế giới. Đồng đô la Mỹ vẫn là đồng tiền dự trữ chính với trên một nửa tổng số tiền dự trữ tại chứng khoán giao dịch bằng đồng USD ở các quốc gia ngoài nước Mỹ và Trái phiếu kho bạc Mỹ được nhiều quốc gia háo hức mua trong khủng hoảng. Hiện tại, đó rõ ràng chính là lý do tại sao đồng đô la Mỹ và vàng có thể di chuyển lên hoặc xuống với nhau. Các nhà đầu tư có thể chọn cả hai nơi trú ẩn an toàn như: đồng đô la Mỹ và vàng trong bối cảnh thảm họa đe dọa toàn cầu hay khủng hoảng tiền tệ. Ví dụ tốt nhất có thể là khoảng thời gian từ tháng 11 năm 2008 đến tháng 2 năm 2009, khi cả vàng và đồng đô la Mỹ nói chung đều tăng do cuộc khủng hoảng tài chính. Xu hướng dịch chuyển tương đồng của vàng và đồng USD đã chứng minh rằng vàng đôi khi cư xử như một hàng rào chống lại hệ thống tiền tệ mà đồng USD thống trị, chứ không phải là chống lại chính đồng USD. Đây là lý do tại sao vàng không chỉ là một hàng rào chống lại cổ phiếu trên trung bình, mà còn là một nơi trú ẩn an toàn trong điều kiện thị trường chứng khoán khắc nghiệt. Xu hướng dịch chuyển cùng chiều của hai tài sản vàng và đồng USD tương tự xảy ra vào tháng 10 năm 2010, khi giá vàng và đô la Mỹ cùng tăng do những lo ngại ngày càng lớn về Ireland và tình hình khu vực EU.

Tóm lại, đà tăng của giá vàng xuất hiện trong khi đồng đô la Mỹ vẫn ở trạng thái đi ngang đồng nghĩa với việc nhà đầu tư đang lo ngại về tình trạng của nền kinh tế toàn cầu và hệ thống tiền tệ quốc tế. Trong khi đó, nếu đà tăng xuất hiện đồng thời ở đồng đô la Mỹ và vàng chỉ ra rằng các nhà đầu tư lo lắng về sự ổn định của nền kinh tế toàn cầu bên ngoài nước Mỹ và do đó họ chuyển vốn vào hai nơi trú ẩn an toàn quan trọng nhất. Mặc dù đồng đô la Mỹ là một đồng tiền pháp định, trong đó theo hệ thống thì sức mua giảm dần, nó vẫn là một trong những đồng tiền tốt nhất trong các loại tiền giấy tồi tệ nhất, đặc biệt là kể từ khi giao dịch có tính giới hạn với franc Thụy Sĩ tại 1.20 mỗi euro trong tháng 9 năm 2011.

Theo gia vang